Ngày Xưa bên Sông Lô - Phủ Đoan

Đoan Hùng là một huyện đồi núi trung du, nằm tại ngã ba ranh giới giữa tỉnh Phú Thọ với hai tỉnh Yên Bái và Tuyên Quang. Sông Lô, sông Chảy như hai dải lụa uốn quanh ôm ấp lấy Đoan Hùng. Những bức ảnh này chụp hồi đầu thế kỉ tại khu vực hai dòng sông gặp nhau, nơi có tượng đài Chiến thắng sông Lô

Bến Phủ Đoan 

Sông Chảy đổ nước vào sông Lô. Điểm gặp gớ trên đất bưởi tạo thành một chữ Y trong xanh. 

Cây xanh lên cao che khuất khu đồn án ngữ trên cao điểm khống chế ba nhánh sông

Xẻ gỗ trên bến 

Rất nhiều năm sau bờ sông thanh bình này ngập xác thủy binh Pháp. 

Ngày 24-10-1947 đoàn tàu địch gồm 5 chiếc, được 6 máy bay yểm trợ từ Tuyên Quang xuôi sông Lô đi ứng cứu cho tàu chở quân từ Hà Nội lên đang bị ta chặn đánh tại Khoan Bộ (Lập Thạch – Vĩnh Phúc). Khi tới Chí Đám (Đoan Hùng) chúng lọt vào trận địa phục kích của ta. Pháo binh và bộ đội chủ lực đã phối hợp cùng dân quân, du kích được lệnh nổ súng tiêu diệt tàu chiến địch. Sau gần 6 giờ chiến đấu quyết liệt, pháo binh ta đã bắn chìm 2 tàu chiến trọng tải 500 tấn, bắn cháy và bắn bị thương 3 chiếc khác; 350 tên địch cùng một số lớn vũ khí, đạn dược bị tiêu diệt. Ta thu nhiều vũ khí và đồ dùng quân sự. Sau trận đánh lực lượng tiếp tế của địch không còn khả năng tiến thêm nữa, số còn đóng tại Tuyên Quang hoang mang đến cực độ. Tình thế này đã khiến cho quân xâm lược Pháp chẳng những không thực hiện được kế hoạch LEA “Đánh mau, thắng mau” mà còn bị lâm vào thế “Tiến thoái lưỡng nan”. Ngày 22-11-1947 địch từ Tuyên Quang theo sông Lô rút lui về Việt Trì; đường sông, tàu thủy và ca nô đi chậm; đường bộ, lính bộ binh do thám và sục sạo đề phòng bị phục kích; có máy bay yểm trợ trên không. Ngày 24-11-1947 tàu chiến địch tới Chí Đám (Đoan Hùng) bị trúng trận địa thủy lôi của ta. Tàu chở các sĩ quan của địch bị trúng đạn, hơn 100 tên chết chìm theo tàu. Thủy binh địch rối loạn, cố vùng vẫy để thoát được ra khỏi trận địa của ta. Trên đà thắng lợi ta tiếp tục truy kích địch diệt thêm nhiều lính giặc. Tính tổng cộng trên mặt trận sông Lô – thu đông năm 1947 ta tiêu diệt hơn 1.000 tên địch; 10 tàu chiến và 1 ca nô; hạ 1 thủy phi cơ (máy bay chiến đấu), thu rất nhiều vũ khí, đạn dược và đồ dùng quân sự. (Trích báo QĐND)

Tượng đài Chiến Thắng Sông Lô trên cao điểm nơi xưa kia là đồn canh của Pháp