Ngày xưa - Sapa

Mùa đông năm 1903, trong khi tiến hành đo đạc xây dựng bản đồ, đoàn thám hiểm của Sở địa lý Đông Dương đã khám phá ra cảnh quan cao nguyên Lồ Suối Tủng và làng Sa Pả. Sự kiện này đánh dấu việc ra đời của thị trấn Sa Pa.

Nằm ở độ cao 1.500m trên lừng chừng núi, Sa Pa được biết đến từ năm 1901. Năm 1903, người Pháp cho xây dựng một bốt quân sự.

Ngay từ buổi đầu, người Pháp đã sá»›m xác định xây dá»±ng vùng đất có khí hậu trong lành, mát mẻ này thành khu an dưỡng phục vụ những người Ã‚u không thích nghi được vá»›i khí hậu nhiệt Ä‘á»›i. Họ Ä‘Æ°a má»™t số chủ thầu nhÆ° Hautefeuille, Lapiques, Anvaro ... cùng vá»›i lá»±c lượng công binh Pháp và công nhân người Việt khai thác vật liệu xây dá»±ng, đá, gá»—, cát… Hàng ngàn thợ từ miền xuôi, hàng vạn lượt phu Ä‘ịa phÆ°Æ¡ng và tù nhân nhà tù Sa Pa được huy Ä‘á»™ng tham gia xây dá»±ng.

Thời kì đầu ở đây có má»™t số khách sạn nhÆ° Chapa, Fansipan và các khu Ä‘iều dưỡng của quân Ä‘á»™i. Từ năm 1914, Sapa phát triển theo hÆ°á»›ng dân sá»± hoá, vá»›i mục tiêu trở thành má»™t “kinh đô nghỉ hè” trên vùng núi Bắc Kỳ. Nguyên vật liệu cần thiết cho việc xây dá»±ng Ä‘ược vận chuyển từ Hà Ná»™i lên. Khoảng thời gian giữa năm 1924 và 1940, có khoảng 100 biệt thá»± nữa được xây, trong số này hiện nay còn thấy má»™t vài dấu tích.

Giữa năm 1924 và 1927, trị trấn nghỉ mát này được đầu tÆ° về cÆ¡ sở hạ tầng: trạm thuá»· Ä‘iện Cát Cát Ä‘ược xây dá»±ng, đường ná»™i thị và đường Lào Cai - Sapa được rải nhá»±a, hệ thống nÆ°á»›c sạch cung cấp cho sinh hoạt của thị trấn, nhà dây thép (bÆ°u Ä‘iện) đáp ứng các nhu cầu Ä‘iện thoại, Ä‘iện báo... Thị trấn Sa Pa hình thành những khu phố nhÆ° Phố Khách, An Nam, Xuân Viên… vá»›i các sắc dân Hoa, Việt, Pháp.

Năm 1932, tại vị trí dÆ°á»›i chân núi Hàm Rồng và giáp hồ Sa Pa hiện nay, khách sạn Metropole sang trọng vá»›i 50 phòng hạng sang và 10 phòng hạng đặc biệt được khai trÆ°Æ¡ng. Nhà thờ trung tâm thị trấn được xây dá»±ng năm 1934. Cuối những năm 30, Sa Pa phát triển đạt đến đỉnh cao nhất của mình. Về mùa hè, Sa Pa đón đến hàng ngàn khách Âu sống và làm việc ở Việt Nam bấy giờ lên nghỉ mát. 

CÅ©ng giống nhÆ° "Hòn Ngọc Đông DÆ°Æ¡ng" Tam Đảo, "kinh đô nghỉ hè" Sapa có má»™t số phận đầy biến Ä‘á»™ng. Khoảng 300 biệt thá»± và nhà do người Pháp xây dá»±ng không còn đến ngày nay vì hầu hết các công trình đó đã bị phá huá»· theo những thăng trầm lịch sá»­. Đầu tiên là chủ trÆ°Æ¡ng tiêu thổ kháng chiến năm 1947. Tiếp theo, tháng 3 năm 1952, há»™i đồng tham mÆ°u trưởng quân Ä‘á»™i Pháp ra lệnh dùng máy bay ném bom thị trấn. Dinh thá»± nghỉ mát Thống sứ, khu Ä‘iều dưỡng, khu nhà hành chính và phần lá»›n các khách sạn, biệt thá»± và nhà nghỉ đều bị phá trụi trong trận bom ác liệt này. Cả thị trấn chìm trong hoang tàn đổ nát, mãi đến đầu những năm 60 má»›i dần hồi phục. Rồi năm 1979 cuá»™c chiến tranh biên giá»›i thêm má»™t lần nữa tàn phá Sapa.

Xin giới thiệu trọn bộ bưu ảnh 30 bức bưu ảnh xưa về Sapa

1. Đường lên Sapa - Mường Xén (km 22.5)

2. Đường lên Sapa - Thác và những mảnh ruộng bậc thang trong thung lũng Mường Xén (km 22.5)

3. Đường lên Sapa - Biệt thá»± Tocco (km 25)

4. Sapa - Khách sạn Jourlin cùng vài biệt thá»±

5. Má»™t khu chợ Sapa 

6. Thác Bạc

7. Cầu qua thác

8. Một ngọn thác gần bên

9. Toàn cảnh hai ngọn thác và cây cầu

10. Toàn cảnh nhìn từ đường lên trạm gác 

11. Toàn cảnh

Phụ ảnh: Bức số 10 và 11 ghép lại cho thấy toàn cảnh ngọn núi

12. Toàn cảnh nhìn từ trạm gác

13. Toàn cảnh nhìn từ trạm gác

14. Khu biệt thá»± sÄ© quan nhìn từ Dinh Toàn quyền

15. Khu biệt thá»± sÄ© quan (hÆ°á»›ng ÄÃ´ng Bắc)

16. Khu biệt thự hạ sĩ quan (phía Nam)

17. Khu biệt thự hạ sĩ quan (hướng Đông)

18. Dinh Toàn quyền nhìn từ khu biệt thự sĩ quan

19. Dinh Toàn quyền

20. Khu doanh trại nhìn từ Dinh Toàn quyền

21. Khu doanh trại nhìn từ đường đến Xưởng CÆ°a

22. Toàn cảnh hai khu biệt thự quân đội nhìn từ khu nghỉ dưỡng

23. Khu nghỉ dưỡng quân đội

24. Khu nghỉ dưỡng quân đội

25.Toàn cảnh hai khu biệt thự quân đội phias Bắc ngọn núi Đen

26. Dãy núi nơi có đỉnh Fansipang cao 3142m

27. Bộ ảnh còn giới thiệu các sắc dân sinh sống tại Sapa. Trong ảnh là một thiếu nữ Trung Hoa

28. Thiếu nữ Mán

29. Trang phục Ä‘iá
»ƒn hình của thiếu nữ Mèo (H'Mong)

30. Nhóm thanh niên người Mèo (H'Mong)

Phế tích Sapa - Ảnh Chiif Ho